W tym roku poza trzydziestoleciem upadku Muru Berlińskiego
Niemcy obchodzą hucznie także inną rocznicę: stulecie Bauhausu. Co to jest
słyszał praktycznie każdy Niemiec. Gorzej z tą więdzą wygląda u nas i dlatego
też zdecydowałam się dziś trochę te braki nadrobić. Bauhas był pierwszą na
świecie szkołą nowoczesnego projektowania. Założył ją w Weimarze w 1919 Walter
Gropius. Co decydowało o innowacyjności szkoły to połączenie w niej Akademii
Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosł Artystycznych. Przewodnią ideą Bauhausu było bowiem
zniesienie granicy oddzielającą sztukę od produkcji przemysłowej i techniki. Manifest
Gropiusa głosił, że architekci, rzeźniarze i malarze muszą wspólnie odkryć złożony
charakter budowy jako wspólnego tworu. Sztuka wg niego była rzemiosłem, a
artyści mieli postrzegać się jako rzemieślników.
 |
| Dessau, budynek szkoły Bauhausu |
Sama
nazwa Bauhaus nawiązywała do Bauhutte czyli średniowiecznej organizacji
zrzeszającej przedstawicieli różnych cechów (np. murarzy, kamieniarzy, cieśli).
Ścisła współpraca rzemieślników doprowadzić miała do realizacji wspólnej wizji:
nowoczesnego budownictwa na miarę nowych czasów. Wszelkie ozdobniki na fasadach
uznano za zbędne. Budynki miały postać geometrycznych brył. Element, który
został rozbudowany w fasadach to szkło. Okna zaczęto rozwijać do całych
szklanych fasad. Dziś standard, sto lat temu niesamowita innowacyjność, ale i
wielkie wyzwanie konstrukcyjne. Przykładowym obiektem jest budynek szkoły w
Dessau, gdzie Bauhaus miał swoją drugą siedzibę po Weimarze. Jego korzenie
sięgają bowiem Turyngii. Niestety pięć lat po założeniu tam szkoły forsującej
nowy trend w architekturze sytuacja polityczna tego landu
zmieniła się. Nowy konserwatywny rząd oskarżał Bauhaus o wywrotową działalność.
Wówczas Gropius zdecydował się na przeniesienie szkoły do
Dessau, małego, aczkolwiek posiadającego gałąź przemysłową miasteczka. Zmieniło
się miejsce, ale nie założenie stworzenia nowoczesnej architektury,
funkcjonalnej, integralnie związanej z innymi dziedzinami sztuki. Pojęcie
estetyki nabrało nowego pojęcia. Przeglądając dziś katalogi budowlane, oferty
wystroju wnętrz wielu z nas nie jest świadomym faktu, że sporo z dzisiejszych
trendów opiera się na ideach postulowanych przez Bauhaus. I tak przykładowo w
Bauhausie kaloryfer stał się nagle dziełem sztuki i dla podkreślenia jego
wartości wizualnych umieszczano go wysoko po środku ściany.
 |
| Dessau, budynek szkoły Bauhausu |
 |
| Dessau, kaloryfer jako element ozdobny |
Do formy architektonicznej wprowadzono powtarzalne formy, czyli standardowe elementy (tzw.
prefabrykaty). Z założenia elementy miały być tak zaprojektowane, by umożliwiały
powstanie różnych kombinacji. Można by się zatem pokusić wręcz o podsumowanie,
że całe budownictwo socjalistyczne czerpało z idei Bauhausu. Podobnie
dzisiejsza nowoczesna architektura spełnia wiele postulatów Bauhausu. Zanim
jednak prąd ten znalazł swoje odbicie w konstrukcjach na całym świecie
przeszedł niełatwy czas.
 |
| Dessau, domy mistrzów |
 |
| Wnętrze jednego z domów mistrzów |
Trzecią siedzibą Bauhausu był Berlin, po tym jak władzę
nad prowincją Anhalt (w której znajdowało się Dessau) przejęła partia
nazistowska. Hitlerowcy zamknęli szkołę w październiku 1932 roku.
W Berlinie trzeci już dyrektor szkoły otworzył ją jako
prywatną instytucję. Przetrwała 6 miesięcy. Po dojściu Hitlera do władzy,
gestapo zajęło szkołę.
 |
| Dessau, pokój hotelowy w stylu Bauhausu |
 |
| Szafy w stylu Bauhausu |
 |
| Lampy - wystrój szkoły Bauhausu w Dessau |
W tym roku z okazji setnej rocznicy założenia szkoły
Bauhausu w Weimarze, Dessau i Berlinie można oglądać ciekawe wystawy poświęcone
temu kierunkowi. W Dessau można nawet wynająć pokój w hotelu mieszczącym się w
danym budynku szkoły. Pokoje są urządzone oczywiście w stylu Bauhausu. Berlinische
Galerie do 27.01.2020 zaprasza na wystawę prezentującą 700 eksponatów z
archiwów szkoły, a w całych Niemczech organizowane są wycieczki „śladami
Bauhausu” w poszukiwaniu budynków z tamtego okresu. Osoby, które zdecydują
sobie zrobić wypad do Niemiec zapraszam do skorzystania z którejś z przygotowanych
ofert i zapoznania się bliżej z historią opowiadającej o drodze do architektury
naszych czasów.
